Notitie #42

Aan het einde van Living in the Material World, de recente documentaire over George Harrison, vertelt zijn weduwe, Olivia Harrison, over het moment dat Harrison stierf (of: zijn lichaam verliet, zoals het in de documentaire wordt genoemd): ‘Hij verlichtte de kamer’. Ik vind het mooi dat ze zich dat moment op die manier herinnert, maar erg waarschijnlijk lijkt me die observatie niet. Na die opmerking is de documentaire meteen afgelopen; filmmaker Scorcese maakt volgens mij hiermee ook een statement over de betrouwbaarheid van de informatie die de geïnterviewden ons geven. Elders is al een ander moment waarbij de geloofwaardigheid van de geïnterviewden nadrukkelijk in twijfel wordt getrokken, namelijk in de fragmenten waarin wordt verteld hoe Harrison reageerde op het feit dat zijn (eerste) vrouw Patti Boyd ervandoor ging met zijn goede vriend Eric Clapton. Volgens Clapton was Harrison heel begripvol (dat komt overeen met hoe Harrison het verhaal zelf presenteerde), volgens Boyd reageerde hij juist woedend.

Ik heb de documentaire gisteravond voor de tweede keer bekeken. De eerste keer was ik teleurgesteld dat ik niet méér leerde over zijn muziek of spirituele overtuiging. Terwijl de documentaire wel wordt aangekondigd als een muzikale en spirituele belevenis. Over zijn persoonlijkheid wordt herhaaldelijk gesteld dat hij twee kanten had, hij was heel lief en kon heel kwaad zijn. Verder gaat de informatie niet.

Het heersende beeld is dat Harrison tegen het einde van de Beatles op hetzelfde niveau als Lennon en McCartney liedjes schreef, maar omdat hij die niet op de platen van de Beatles kreeg, kwam hij in 1970 met de inderdaad prachtige dubbelelpee All things must pass. De platen die hij daarna, in de loop van de jaren ’70, maakte zijn niet erg relevant, op een opleving halverwege jaren ’80 na. Dat beeld werd in de documentaire netjes bevestigd.

Over zijn spiritualiteit werd inhoudelijk niet veel meer gemeld dan dat hij geïnspireerd werd door zijn Indiase vrienden, die tegen hem zeiden dat je pas kunt geloven als je het echt ervaart (i.t.t. tot het katholicisme waarmee hij werd grootgebracht, waarin hem werd verteld wat hij moest geloven). En er zit een mooie discussie in waarin Harrison geagiteerd stelt dat Gods wegen alleen ondoorgrondelijk zijn door onze onwetendheid. Maar veel verder dan dat komen we ook hier niet.

Veel in deze documentaire wordt niet uitgesproken. Waarom zet McCartney omstandig uiteen dat Harrison een ‘guy’ was, ‘who liked things guys like’? Waarom vertelt Olivia dat Harrison geliefd was bij vrouwen en dat dit tot spanningen binnen het huwelijk leidde? Is er een erotisch leven van Harrison waar wij niets van weten? En waarom wordt alleen kort vermeld dat Harrison kort na zijn creatieve hoogtepunt weer aan de drugs raakte (daarna alleen beelden van een vals zingende, duidelijk nerveuze Harrison - en opmerkingen over de kritiek die hij kreeg op zijn zang en de platen die hij daarna uitbracht)?

Is het onderliggende verhaal dan niet dat Harrison uiteindelijk ook niet tevreden was met de spirituele antwoorden die hij in de jaren ‘60 had gevonden?  Dat zou de figuur Harrison interessanter maken dan het wat brave beeld dat we nu van hem hebben. Ik geloof dat ik de twijfel interessanter vind dan het antwoord. Uit de verhalen komt het me voor dat hij op het eind van zijn leven een beetje eenzaam en zonderling werd.

Harrison declameerde mantra's toen hij in 1999 door een inbreker met een mes werd aangevallen. Hij leed toen al aan kanker en de aanval heeft zijn lichaam fataal verzwakt. ‘Nu ik kennelijk vermoord word, wil ik me zo goed mogelijk op de dood voorbereiden, en mijn lichaam op een goede manier verlaten,’ zei hij volgens Olivia. Hij stierf in 2001, als ik de verhalen mag geloven: vredig.