John Coetzee en Paul Auster begonnen de briefwisseling die nu is gepubliceerd in Een vorm van vriendschap een paar maanden voordat de Kredietcrisis uitbrak. Na het uitbreken van de crisis schrijft ieder er wat plichtmatig een brief over, twee brieven waarmee - in fraaie bewoordingen, dat wel - een aantal open deuren wordt ingetrapt. Direct na die brieven staken ze merkbaar opgelucht het gesprek over het onderwerp, Coetzee omdat hij niet de rol van politiek commentator wil spelen, Auster omdat hij vindt dat hij onvoldoende verstand heeft van economie. Ik vind het verbijsterend dat deze twee schrijvers, die me allebei heel dierbaar zijn en die volgens mij terecht worden gezien als twee van de grootste schrijvers van dit moment absoluut niets te melden lijken te hebben over dit onderwerp.
Misschien ligt het antwoord in hun analyse, want allebei benadrukken ze dat het probleem van de Kredietcrisis een fictief probleem is, een probleem dat bestaat uit getallen, een in hoge mate abstract probleem - dat echter in de concrete werkelijkheid grote gevolgen heeft. En ze zeggen dat dit systeem valt of staat met de mate van vertrouwen dat de gebruikers van dat systeem in dat waardesysteem hebben - een soort geloof dus in die fictie. Meer dan dat lijkt er ook niet over te zeggen, zeker niet op het moment wanneer de brieven geschreven zijn, begin 2009.
Toch lijkt me dit pas het begin van de formulering van het probleem, het failliet van het kapitalistische systeem is immers ook het failliet van het gedachtegoed dat aan dat systeem ten grondslag lag. Het communisme is allang ten onder gegaan en God is dood. Dat betekent dat er geen theorie meer is waarmee de vraagstukken van de huidige tijd tegemoet kunnen worden getreden - behalve de oude theorieën. Het denken zelf lijkt zich ook in een crisis te bevinden (het lijkt me tenminste niet erg waarschijnlijk dat er op korte termijn een denker als Marx of Nietzsche op zal staan). Het valt te begrijpen dat de twee schrijvers de gapende afgrond liever even voorbij liepen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten