80) Bij het redigeren van mijn manuscript moet ik vaak aan Luceberts beruchte ‘sonnet’ denken: ik/ ik/ mij// mij/ mij/ ik. Ten onrechte, weet ik. De ‘ik’ in mijn gedichten is niet ik, ik schep de ‘ik’ naar mijn evenbeeld.
81) Geloof, religie en fundamentalisme. Dat zijn drie verwante, maar verschillende zaken. In sommige passages van zijn memoires Joseph Anton lijkt Salman Rushdie die drie op een hoop te gooien. In zijn kritiek op de islam schuift hij soms angstwekkend dicht bij Geert Wilders aan. Maar vaker heeft hij dat onderscheid heel scherp. De memoires verzanden soms in details maar zijn toch interessant leesvoer. De aanvankelijke reactie van de westerse wereld op de fatwa is onthutsend en is in deze post-9/11-tijd eigenlijk nauwelijks meer voor te stellen. Terecht noemt Rushdie de geschiedenis met de fatwa de ‘proloog’ van 9/11.
Religieus geweld is voor mij onbegrijpelijk. Zelfs als je niet gelooft in een god van liefde maar een oudtestamentische wrekende god, is het goddelozer om die wraak van God zélf uit te voeren.
82) Opvallend hoe juist de grapjes in de muziek van Regina Spektor het meest ontroerend zijn. Het laat zien dat de beste kunst spelend wordt gemaakt: wat niet in ernst wordt opgeschreven is vaak het ernstigste.
Volgens mij gooi je hier fundamentalisme en terrorisme op een hoop. En ook dat is ten onrechte. Fundamentalisme is een term die is ontstaan in Amerika, toen tijdens de grote olieontginning van dat land rondom oliebronnen nieuwe geloofsgemeenschapjes ontstonden. Het betekent eigenlijk gewoon: leven naar de letter van de bijbel. In die bijbel staat ook "gij zult niet doden", dus het is maar helemaal de vraag of dat fundamentalisme tot terrorisme zou moeten leiden. Er zijn veel en veel meer fundamentalisten die geen terrorisme plegen dan fundamentalisten die dat wel doen, dus wat dat betreft zijn fundamentalisten net zo vreedzaam als niet-fundamentalisten.
BeantwoordenVerwijderenNu is het natuurlijk wel zo dat je voor terrorisme een behoorlijk onwrikbaar waardenpatroon nodig hebt, in zekere zin. Je moet een gek zijn in de Chestertoniaanse zin: je moet denken dat de hemel in je hoofd past. Dat is het kwaad, ja, maar wat ook belangrijk is, is dat het in een flatgebouw vliegen van een vliegtuig voor de dader religieus gezien geen kwade daad is, maar juist een goede. Hij wordt immers beloond met de hemel. Zijn Godsbeeld hoeft daarom dus ook niet in te houden dat God - zoals jij zegt - ook kwaad is. Nee, dat flatgebouw: dat is het kwaad.
There will be blood is een film over het ontstaan van het fundamentalisme. Heb je die gezien?
BeantwoordenVerwijderenIk geloof dat fundamentalisme en terrorisme in het dagelijks taalgebruik steeds meer synoniem worden - maar je hebt gelijk dat het niet correct is. Ik had hierboven moeten schrijven: 'fundamentalistisch terrorisme'. Fundamentalisme gaat wel nog wat verder dan strenggelovig en in die zin gaat het (inderdaad) al aardig richting waanzin.
BeantwoordenVerwijderenEn je hebt natuurlijk ook gelijk dat 'goed' en 'kwaad' worden bepaald door perspectief - en dat terroristen de wraak van god niet op eigen houtje uitvoeren, maar in opdracht van.En toch: niemand vraagt zich af waarom god zijn vuile werk niet zelf opknapt. Men WIL dat voor hem doen, feitelijk zonder dat hij daarom gevraagd heeft. Het is dus een keuze, met enige gretigheid genomen. Dat zegt Safranski ook: het kwaad bestaat omdat de mens voor het kwaad kan kiezen.
In de context van de fatwa is nog iets anders aan de hand. Rushdie beschrijft een ontmoeting met een jonge moslimfundamentalist die in het eerste begin (nog vóór de fatwa) de opstanden tegen de Duivelsverzen leidde. De ontmoeting vond lang na de fatwa plaats en inmiddels had de jongen (man inmiddels) het boek gelezen en hij zei: ik snap niet waar we ons toen zo druk over maakten. M.a.w., God had alleen in de verste verte iets met de kwestie te maken. Net als het boek trouwens.
De film heb ik niet gezien. Voel ik daar een nieuw filmavondje aankomen?
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
BeantwoordenVerwijderenHeb de opmerking over fundamentalisme aangepast en grotendeels verwijderd.
BeantwoordenVerwijderen