Notities #205-207

205) In de eerste aflevering van Top 2000 a gogo van dit jaar mocht Diederik Samsom een pleidooi houden voor ‘Welterusten meneer de president’ van Boudewijn de Groot. Hij vertelde dat het liedje, toen hij jong was, een activisme in hem losmaakte. Ik kon het gesprek moeilijk anders zien dan een doorzichtige poging Samsoms activistische imago weer wat op te poetsen. Vroeger was hij pacifist, vertelde hij, dat is ten tijde van Rwanda gaan schuiven. Hij realiseerde zich dat er situaties zijn waarin je niet anders kunt dan ingrijpen. Nu zit hij zelf op een positie waarin hij meebeslist over militair ingrijpen in met name Irak en Syrië.

Bewust of onbewust maakte hij het protest tegen oorlog naïef, terwijl juist de oorlog waar Boudewijn de Groot tegen protesteerde ondubbelzinnig heeft aangetoond wie het gelijk aan zijn zijde had. Het is daarbij helemaal niet uitgemaakt dat militair ingrijpen in de genoemde landen het gewenste effect heeft: de ellende daar is juist een gevolg van militair ingrijpen. Het afsluitende beeld waarin Samsom luidkeels meezong met ‘Welterusten meneer de president’ vond ik daarom ronduit misselijk.

Overigens liet een documentaire over Boudewijn de Groot, die een dag eerder op tv was, beelden zien, uit eind jaren ’60 denk ik, waarin de zanger verklaarde niet meer te willen protesteren. Ik denk dat hij bedoelde te zeggen dat hij ook over andere onderwerpen wilde zingen, maar zijn betoog was (misschien door een vraag die aan het fragment vooraf ging) nogal defensief en daardoor onsamenhangend: hij probeerde te argumenteren waarom het protest niet meer relevant was. Dat lijkt me in alle gevallen groteske onzin.

Het bevestigt allemaal het (m.i. gevaarlijke) cliché dat idealisme en protest iets is dat bij de jeugd hoort, dat niet serieus hoeft te worden genomen.

206) Het valt niet meer zo op omdat we het liedje zo vaak hebben gehoord, maar het slot van ‘All you need is love’ van de Beatles is een erg mooie vondst. Door te doen alsof de plaat blijft hangen wordt de boodschap er letterlijk ingeramd. Lennon had duidelijk inzicht in hoe marketing werkt, de titel is een nogal geniale slogan en het meezingbare refrein is de ideale reclame-tune. Aan het slot wordt bovendien het ‘product’(‘love’) vooraan in de zin geplaatst: ‘love is all you need’. Later paste met name Lennon deze technieken heel bewust toe in zijn activistische liedjes ('Give peace a chance', 'Woman is the nigger of the world', etc.).

207) Peter Sloterdijk verwijst in het gesprek met Thomas Macho, dat is uitgegeven als God, geest, geld naar een onderzoek dat zou uitwijzen dat de architectuur van moderne bankgebouwen overeenkomsten vertoont met oude tempels. Ik ken het onderzoek niet en weet niet welke bankgebouwen en welke tempels worden bedoeld, maar de bankgebouwen die ik ken zijn gewone kantoorgebouwen.

De gedachte dat geld de plaats van religie in de samenleving heeft genomen, is verleidelijk: “Het kapitalisme gaat schulden aan, zegt Benjamin, in de uitdrukkelijke hoop dat we te eniger tijd een god bereid zullen vinden om ons te redden.” Maar er is iets anders aan de hand, geven ook Sloterdijk en Macho aan: “[…] het gaat hier toch overduidelijk niet om een geïnstitutionaliseerde godsdienst”. Het gaat volgens beide filosofen eerder om de hoop op een bepaalde verlossing, ook sport is bijvoorbeeld een ‘surrogaatreligie’.

In het geval van geld is die hoop op verlossing apocalyptisch: “Achter deze religiositeit gaat de hoop op een universele bevrijding schuil, een universele emancipatie, die juist uit de universele ineenstorting zou kunnen voortspruiten.”