Notities #173-175

173) De slotscene van Roman Polanski’s Venus in fur is magistraal. De climax is gebaseerd op een omkering: de man die onderworpen wil worden, dwingt de vrouw in de dominante rol. In de film wordt dit door een daadwerkelijke omkering van de rolverdeling geïllustreerd: de man die de onderdanige man speelt, gaat de dominante vrouw spelen die op haar beurt wordt onderworpen. Op die dubbele onderwerping van de vrouw wordt hij afgerekend: zijn object van verlangen Vanda, die al vanaf het begin een verschijning lijkt, ontpopt zich als bacchante.

Maar neemt ze wraak, of vervult ze zijn diepste verlangen? Het is het filmische equivalent van het pak rammel dat Severin in het boek krijgt; al komt de filmversie me nog iets genadiger voor.

De ambiguïteit van de film is mooi, omdat het meer recht doet aan de ambiguïteit van het verhaal dan het slot van Sacher-Masochs boek, dat een beetje moralistisch is. De film doet ook recht aan de heiligheid van de verstandhouding. Een heiligheid, overigens, die grote overeenkomsten vertoont met Girards zondebok: het offer is voor de offeraar tegelijk het meest verachtelijke, als het heiligste wezen.

174) De Grease-cover ‘You’re the one that I want’ van Angus & Julia Stone is duidelijk erotischer dan het origineel. Dat ligt aan het arrangement, maar ook aan de zang van Julia Stone. Tijdens de live uitvoering, vorige maand in Vredenburg Tivoli, werd dat benadrukt doordat de zangeres het publiek mee liet zingen met het ‘oooh, oooh, oooh’ uit het refrein. Maar ik had het idee dat het publiek de erotiek van het nummer niet volgde, of in ieder geval niet goed vertolkte.

175) Sierk van Meeuwen speelt met beelden uit de pornografie en de iconografie. In ‘Terrorist’, op de Zomerexpo 2015 in Gemeentemuseum Den Haag, beeldt hij een terrorist als pin up af. Het is een (niet al te subtiele) uitbeelding van het erotiserende van geweld (en het gewelddadige van erotiek). In de catalogus van de expositie wijst hij erop dat het werk het terrorisme belachelijk maakt, maar dat zie ik niet. Ik vind zijn cartoonachtige stijl interessant, maar vind ook dat zijn vaak erg directe realisme (om het zo maar te noemen) de diepere laag  hindert. 

Notitie #172

Met de term ‘relationele kunst’ bedoelt Nicolas Bourriaud een ‘open’ kunst, een kunst die bestaat bij de gratie van de medewerking van de toeschouwer. Een kunst die actief gebruik maakt van reeds bestaande kunst. Een kunst die haar bestaansrecht ontleent aan de context waarbinnen ze functioneert.

Hij breidt deze notie uit met de term ‘postproductie’: hij vergelijkt de ontwikkeling van de kunstmarkt met die van een antiekzaak naar een vlooienmarkt: van een exclusief, gesloten systeem naar een heterogeen geheel: alles kan in een kunstwerk terecht komen. 

Net als de vlooienmarkt is de kunst in de 21^ste eeuw ‘voorbij’ de productie, kunstwerken zijn geen originele producten, maar werken die zelf gerecycled zijn, bestaande producten die, in een nieuwe context, opnieuw worden gebruikt. Hedendaagse kunstenaars verwerken formalistische kenmerken van eerdere stromingen op een eigen manier, waarbij vaak verschillende tradities en tijdslijnen door elkaar lopen (‘multitemporaliteit’).